Το αυτοκίνητο στην Ελλάδα ήταν πάντα ένα θέμα ταμπού. Ένα «καυτό» πεδίο συζήτησης όπου ή ευκολία συναντά την τεχνολογία, οι «ανύπαρκτοι» ελληνικοί δρόμοι, την πολιτική ανικανότητα, τα δερμάτινα καθίσματα, τους ευρωπαίους νεοέλληνες, τα «επιπλέον» αξεσουάρ μετριούνται με το μέγεθος της… αεροτομής, η τιμή της βενζίνης καθορίζει το οικογενειακό αυτοκίνητο, το Ράλλυ Ακρόπολις, το όνειρο ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν» και τέλος οι «ισοπεδωτικές εξισώσεις» και συζητήσεις για τ’ αυτοκίνητο καταντούν σαν το ανέκδοτο του γύφτου: «και το δικό σου DATSUN ,TOYOTA είναι;».
Μετά τον πόλεμο η Ελλάδα μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης και στην ανάπτυξη για να πας από το ένα μέρος στο άλλο χρειάζεσαι μεταφορικό μέσο.
Πατίνι, ποδήλατο, μηχανάκι, τρίκυκλο, αυτοκίνητο, ταξί, τρακτέρ, φορτηγό, τριαξονικό, όλα σε πάνε, αλλά ποιο σου ταιριάζει περισσότερο;
Σε μια χώρα χωρίς βαριά βιομηχανία η επιλογή αυτοκινήτου ήταν και είναι πολλές φορές ένα άλυτο πρόβλημα. Σ’ αυτή την επιλογή «βοήθησαν» τα περιοδικά, οι «ειδικοί» και οι αμέτρητες διαφημίσεις αυτοκινήτων. Ας δούμε μερικές που φωτίζουν το τοπίο και ας αναρωτηθούμε, τελικά διαλέξαμε το «σωστό» αυτοκίνητο.
Οι γυναίκες είναι οι καλύτεροι «κράχτες» για την αγορά ενός τετράτροχου. Δεν θα ξεκινήσω με ημερολόγια συνεργείων, γράσα, βαλβολίνες, στουπιά και καλλίγραμμα κορμιά, γιατί το άρθρο θα βγει κατευθείαν ακατάλληλο αλλά με δύο «στάρ» ολκής στη βιτρίνα. Αλίκη Βουγιουκλάκη & Ζωή Λάσκαρη –Μάρτιος & Αύγουστος 1967.
Όταν οι γυναίκες διαλέγουν αυτοκίνητο διαλέγουν πάντα Ιταλικό, είτε αυτό είναι «πειρασμός» σαν την Alfa-Romeo είτε είναι οικογενειακό σαν την Alfa-Fulvia. Στην δεύτερη περίπτωση έτσι και το βάψω κόκκινο, θα είναι σαν πασχαλινό αυγό με «παιδικά δώρα».
Κάποτε όμως στην δεκαετία του ’70 οι έλληνες αγόραζαν και αυτοκίνητα από τις «κακές» κουμουνιστικές χώρες Πολωνία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία αλλά και την «μαμά» Ρωσία. Βέβαια τα περισσότερα ήταν «υβρίδια» της Ιταλικής FIAT για «αριστερά» φτηνά πορτοφόλια πασπαλισμένα με καπιταλιστική «χρυσόσκονη». Έτσι καταλήξαμε στα Zastava 101 & Polonez 1300. Το αυτοκίνητο του σύγχρονου έλληνα. Τι κι αν τα «κουμουνιστικά» Wartburg, Barkas, Trabant, Polski, Polonez τα έκανε εισαγωγή ο πατέρας του υπουργού Πάνου Καμμένου, Ηλίας Καμμένος. Ο σωστός και έξυπνος έμπορος κοιτά και αριστερά και δεξιά.
Στην Ελλάδα εκτιμήσαμε δεόντως επίσης και τα ρωσικά LADA 1200-1500cc και φυσικά το παντός καιρού τζιπ LADA NIVA. Από την δεκαετία όμως του ’50 κυκλοφορούσε και ένα άλλο ρωσικό «στολίδι», το επίσης σκληροτράχηλο ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ.
Αν η διαφήμιση του ’70 έλεγε ότι το LADA ταιριάζει στην Ελλάδα και …στους ελληνικούς (ανύπαρκτους) δρόμους, οι διαφημίσεις του ’50 για το ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ μιλούσαν για από μόνες τους για «Σοβαραί ευκολίαι πληρωμής» και φυσικά «Κατάλληλα ακόμη και δι’ ανωμάλους δρόμους». Προσόν φυσικά και το γεγονός ότι το 1966 είχε συμμετάσχει και στο «ΙΔ’ ΡΑΛΛΥ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ». Η διαφήμιση στα 1980 του ρωσικού τανκ –συγνώμη- του ρωσικού ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ-2140 «…αφήνει πίσω πολλά ευρωπαϊκά αυτοκίνητα» ήταν μέσα στο πνεύμα της ευγενούς άμιλλας στην ΕΟΚ με έξτρα προσόν τους υαλοκαθαριστήρες στα μπροστινά φανάρια. Πρωτο-πορεία!!
Δεν ήταν όμως όλοι οι έλληνες…κουμουνιστές, αγόραζαν και ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Εγγλέζικα, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά κλπ. Πέρα από τα «περίεργα» ρώσικα και πολωνικά υπήρχαν και «περίεργα» αγγλικά αυτοκίνητα. Στις δεκαετίες ’60 & ’70 υπήρχαν κάποια αγγλικά που τ’ ονόματά τους ακούγοντας σαν παρατσούκλια «ανατολικών» πρακτόρων που κυνηγούν τον James Bond στις λεωφόρους του ψυχρού πολέμου.
Τo SUNBEAM-HUNTER-1971 έμοιαζε με ταξί που οδηγεί ο «πράκτωρ-Twitty» και κυνηγά τον «γάτο-Sylvester». Όσο για το VAUXHALL-CHEVETTE-1979 εκτός του ότι η προφορά του ταίριαζε μόνο στο βραδύγλωσσο βάτραχο Muppet Κέρμιτ, παρότι εγγλέζικο, στην Ελλάδα εισάγοντας από την «ΕΛΛΗΝΟ-ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΑΕ».
Δεν μιλήσαμε καθόλου για το γερμανικό «θαύμα» της βαριάς αυτοκινητοβιομηχανίας. Δεν μιλήσαμε καθόλου για τους Έλληνες «γκασταρμπάιτερ», για τα τραγούδια της ξενιτιάς του Καζαντζίδη που συνόδευαν ραδιοφωνικά τους κινητήριους μοχλούς αυτής της βιομηχανίας, που άφησαν τα ελληνικά χωράφια για να φτιάξουν αυτοκίνητα και όχι μόνο. Δεν μιλήσαμε για το Volkswagen (Σκαραβαίο-το τρελό κατσαριδάκι), τα DKW, την OPEL, AUDI, MERCEDES και φυσικά την BMW, την περίφημη «μπέμπα». Σχεδόν όλοι έχουμε μπει πίσω από το τιμόνι ενός γερμανικού αυτοκινήτου τουλάχιστον για την εμπειρία. Οι παρακάτω διαφημίσεις κάνουν με ξεχωριστό τρόπο γνωστό στο ευρύ κοινό αυτά τα τεχνολογικά «θαύματα». Γιατί άραγε το 1966 η AUDI διαφημίζεται ως μικρή Mercedes; Γιατί από το 1959 εξαγοράστηκε στο 100% από την Daimler-Benz. Η επομένη διαφήμιση μας λέει ξεδιάντροπα και καπιταλιστικά ότι απευθύνεται σε ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονται για την οικονομία. Αθάνατοι καιροί. Όσο για την MERCEDES –πόθο και καημό του κάθε έλληνα ακόμη και σήμερα- το όνομα της ήταν πάντα το διαβατήριο της. Τόσο ψηλά είχε τεθεί ο πήχης, που στα 1953-54 οι μάγοι με τα δώρα πήγαιναν όχι με καμήλες (κακομούτσουνες, αργές και πεισματάρες) αλλά εποχούμενοι σε MERCEDES. Όσο για το άστρο της Βηθλεέμ έχει μετατραπεί σε άστρο της εταιρείας. Απορία! Η επίσημη εκκλησία τότε γιατί δεν διαμαρτυρήθηκε; Είχαν πάρει όλοι οι ιεράρχες δώρο από μια MERCEDES; Όπως ακριβώς φαίνεται και στην διπλανή «τυπική ελληνική οικογένεια» το 1964 ο σύγχρονος Έλληνας είχε διαλέξει για το νέο έτος απλά μια κάμπριο MERCEDES για το ξεκίνημα της ζωής τους. Τέτοιος σοσιαλισμός ούτε επί ΠΑΣΟΚ.
Εκτός από την γερμανική τεχνολογική υπεροχή, υπήρχε και ο γαλλικός άξονας, το γνωστό «Ελλάς-Γαλλία Συμμαχία». Έτσι το 1970 η χούντα αγόραζε Mirage F1 για να συσφίξει τις ελληνογαλλικές σχέσεις και «προεδρικά» PEUGEOT-604. Από το 1970 ως 2021 πέρασε μισός αιώνας και από τον πρόεδρο Ζωρζ Πομπιντού περάσαμε στον Εμανουέλ Μακρόν. Από τα Mirage F1 περάσαμε στα Rafale, από το PEUGEOT-604 στο υβριδικό PEUGEOT-3008. Η τεχνολογία αλλάζει αλλά οι «φιλίες» όταν έχουν βάση δισεκατομμυρίων μένουν για πάντα.
Μην αδικούμε όμως τους έλληνες, όλοι κάνουν όνειρα, ασπρόμαυρα-έγχρωμα δεν έχει σημασία. Μπορεί να μην κατορθώσαμε ποτέ να φτιάξουμε αεροπλάνα –αν και ο πατέρας μου στα όνειρα του με ήθελε αεροναυπηγό – αλλά κάναμε σποραδικές προσπάθειες να φτιάξουμε αυτοκίνητα Ο οραματιστής βιομήχανος Γιώργος Δημητριάδης το 1962 ίδρυσε την «Βιοπλαστίκ ΑΕ» με σκοπό να φτιάξει ελληνικά αυτοκίνητα. Στα 1965 «βγήκε» στην αγορά το φιλόδοξο τετράτροχο “ATTICA CARMEL-12” με τεχνογνωσία και άδεια της ισραηλινής Autocars Co. Ltd. βασισμένο στο μοντέλο του ισραηλινού “SUSSITA” που με τη σειρά του είχε χρησιμοποιήσει την τεχνολογία της βρετανικής RELIANT. Από αυτή την φιλόδοξη σκυταλοδρομία και παρόλη την ευγενή διάθεση και διαφήμιση τελικά μόνο 100 κομμάτια του “ ATTICA CARMEL-12” κυκλοφόρησαν στην ελληνική αγορά και αν υπάρχει κάποιο ακόμη εκεί έξω είναι πλέον συλλεκτικό.
Το ελληνικό δαιμόνιο επανέρχεται όμως στην δεκαετία του ’70 και κάνει δυναμικό comeback με την εταιρεία “NAMCO AE” που κατασκευάζει το περίφημο ελληνικό τζιπ PONY, το γνωστό και ως «Τζιπ των φτωχών». Στη διαφήμιση μέχρι και αμφίβιο μπορούσε να γίνει. Τρέμε James Bond. Η μεγάλη επιτυχία του κρίθηκε από το χαμηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησης και το ότι Ελληνικός Στρατός, Ναυτικό και Αεροπορία το προτίμησαν και το χρησιμοποίησαν κατά κόρον. Η μεγάλη είδηση είναι ότι το 2020-2021 υπάρχει πληροφορία για επιστροφή του PONY στην ελληνική αγορά. Είδωμεν και αναμένομεν.
Ο παλιός αλλά και νέος ελληνικός κινηματόγραφος ήταν ένα πεδίο τέχνης αλλά και πειραματισμού όπου οι έλληνες πρωταγωνιστές βρήκαν χώρο να οδηγήσουν, να χαρούν, να καμαρώσουν, να επιδείξουν και να γκαζώσουν διάφορα αυτοκίνητα. Η «σωφερίνα» Αλίκη Βουγιουκλάκη μας έκανε γνωστή την περίφημη “SINGER GAZELLE”-1960 που «έπαιξε» σε διάφορες ταινίες από το «Σχολή για σωφερίνες» με τον Βέγγο μέχρι τον «Κατήφορο» με την Ζωή Λάσκαρη.
Επειδή η ιστορία γράφεται από τους νικητές και τους διάσημους, γνωστά «μικρά λαϊκά» αυτοκίνητα για κάθε βαλάντιο με την αντοχή τους, το χαρακτηριστικό «σουλούπι», το παρατσούκλι τους, τα κατορθώματά τους και την μακρά περιπέτειά τους, πέρασαν στην αθανασία κι έγιναν αστικά σύμβολα εποχών και καταστάσεων. Έτσι το περίφημο FIAT-500 ή «Ποντικάκι», το CITROEN-2CV ή απλά «Ντεσεβό», το MINI-COOPER ή «Μίνι» και το διάσημο VOLKSWAGEN-Typ1 γνωστό ως «Σκαραβαίος» «Κατσαριδάκι» ή «Χελώνα», εκτός των άλλων χρήσεων έγιναν και γραμματόσημα. Με «καύσιμο» το σάλιο, απλά τα κολλάς και «ταξιδεύεις».
Κι αν τα παραπάνω έγιναν συλλεκτικά, «έπαιξαν» σε κινηματογραφικές ταινίες, μπήκαν σε μουσεία, κυκλοφορούν βελτιωμένα και εκσυγχρονισμένα ακόμη στους δρόμους, υπάρχουν όμως και οι «φτωχοί» συγγενείς τους που αν και οι διαφημιστές έκαναν τ’ αδύνατα δυνατά για την προώθησή τους, η ιστορία τους παραχώρησε ένα μικρό κομμάτι μνήμης, πίσω από την κουρτίνα της αυλαίας, περιμένοντας με υπομονή ότι το διεγερτικό της ανάμνησης θα κάνει την αποκάλυψη. Τα «θολά» σκήπτρα κρατούν κυρίως οι χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ και του «υπαρκτού» σοσιαλισμού, του σήμερα όμως ανύπαρκτου.
Αυτοκίνητα όπως το WARTBURG, που το σλόγκαν έλεγε «Αν το ήξεραν, όλοι θα είχαν αυτοκίνητο» με τον πρωτοποριακό κινητήρα Wankel, το σκληροτράχηλο NSU-TT το επονομαζόμενο ως και «η Porsche του φτωχού» με διάσημη πορεία στο Ράλλυ Ακρόπολις και την λιμουζίνα NSU-Ro80 που είχε βγει αυτοκίνητο της χρονιάς 1968, ήταν όλα από άλλη «ράτσα». Τα γερμανικά DKW κάποτε θυγατρική της AUDI γνωστά στην δεκαετία του ’60 στην Ελλάδα με εισαγωγική εταιρεία –όπως θα δείτε στην αφίσα- την ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΑΔΟΣ!!. Τέλος τα εγγλέζικα HILLMAN έγιναν γνωστά στην Ελλάδα του ’60 και το HILLMAN-HUSKY δεν είναι σκυλί αλλά «αυτοκίνητο-σκυλί» διπλής χρήσης (station-wagon) για ατέλειωτες οικογενειακές στιγμές.
Είναι γνωστό ότι η διαφήμιση κάνει το μαύρο άσπρο και το skip των 29 κατασκευαστών πλυντηρίων το άσπρο ξέξασπρο. Φυσικά ο κανόνας ισχύει και για τ’ αυτοκίνητα. Πολλοί διάσημοι ζήλεψαν θρυλικά αυτοκίνητα και όλοι μας σίγουρα ζηλέψαμε τ΄ αυτοκίνητα του θρυλικού James Bond όπου η λέξη super-car έγινε συνώνυμη κυριολεκτικά με τον ήρωα. Το ότι ο James Bond (Roger Moore) του “Octopussy” θα διαφήμιζε το TOYOTA CORONA SEDAN του 1983 το οποίο σε πολλές χώρες έγινε συνώνυμο του Taxi δεν είναι κάτι που κολακεύει τον ήρωα, ίσως μόνο τα χρήματα που πήρε για την διαφήμιση. Όσο για την γνωστή λατρεία και αγάπη του Elvis Presley για τις CADILLAC όχι μόνο έδωσε επιπλέον κύρος στη φίρμα αλλά το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Αμερικάνων έφτασε στο σημείο όπου επιτήδειοι managers εκτός από τις περιοδείες του «Βασιλιά» της ροκ, έβγαλαν περιοδεία κυριολεκτικά ανά τον κόσμο, την CADILLAC του Elvis και άλλα παραφερνάλια σαν περιοδεύον τσίρκο. Τι άλλο θα σκεφτεί ο καπιταλισμός για να εκμεταλλευθεί ανθρώπινες «αδυναμίες».
Δεν ξέρω πόσοι αγόρασαν ή αγοράζουν CADILLAC στην Ελλάδα, σίγουρα οι «λεφτάδες», οι επιδειξιομανείς νεόπλουτοι και ίσως και «νεόπτωχοι» έλληνες στην περίοδο του «δανεικά κι αγύριστα» που βρήκαν χώρο, τρόπο και κόλπο να γευτούν «απαγορευμένους» καπιταλιστικούς καρπούς που στην σημερινή ταυτότητα του lifestyle και της μουσικής ραπ παρουσιάζονται ως πετυχημένα φαινόμενα τύπου Mad-Clip, Snik και Sin-Boy με βαθυστόχαστους στίχους γεμάτους κοινωνική «επανάσταση» κι «άποψη» όπως: Έσκασε το πορτοφόλι απ’ τα πενηντάρικα…Θέλω κότερα, ελικόπτερα, θέλω οικόπεδα Γούστα ακριβά, έχω γούστα ακριβά.
Αν σήμερα τα «χαϊδεμένα» παιδιά της ραπ έχουν ακριβά γούστα και αγοράζουν «πειραγμένες» PORSCHE, «εξελιγμένες» MERCEDES, υβριδικά BMW-i8 και «άγριες» JAGUAR κυκλοφορόντας σε δρόμους, περιοδικά, Instagram, στις «πασαρέλες» της παραλιακής και στον ψηφιακό υπέρ-κοσμο, κάποτε όσο κι αν φαίνεται απίστευτο σε καιρούς ασταθείς πολιτικά και οικονομικά, υπήρχαν διαφημίσεις για Supercar από διαφημιστές με «όραμα» αφού προφανώς υπήρχαν και αγοραστές με θεό-ρατες τσέπες.
Το 1973 λίγο πριν λήξει η «επταετής επανάσταση» αν ως «επαναστάτης» είχες αντί για σπίτι κάστρο, η αγορά μιας JAGUAR παρκαρισμένη μπρος από το «κάστρο» σου πήγαινε γάντι. Τι σημασία είχε αν η αντιπροσωπεία της λεγόταν «Ηνίοχος», λεπτομέρειες.
Όσο για την LOTUS, μικρός είχα ακούσει το εξής, σαν ανέκδοτο. Τόσο μικρό αυτοκίνητο αλλά τόσο ακριβό; Είναι άραγε καλό ή μας δουλεύουν; Στο δρόμο η LOTUS ξεπερνά τα 220 χιλ/ώρα. Το αντέχετε; Ρωτά για την ταχύτητα και όχι για το εγκεφαλικό της τιμής. Η λήψη της φωτογραφίας είναι με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται τεράστια, στοχεύοντας στο παχύ πορτοφόλι.
Η ελληνική «πραγματικότητα» στην δεκαετία του ’70 πάει ένα βήμα πιο κάτω με την θρυλική “DE TOMASO PANTERA” το αυτοκίνητο των play-boys τότε, σήμερα μάλλον των golden-boys. Όλοι πάντως την μάθαμε στην δεκαετία του ΄80 μέσα από τα κυνηγητά στην θρυλική σειρά της TV “Miami Vice”.
Αν κι όλ’ αυτά γίνονταν στα χρόνια της συντηρητικής δεξιάς, η «αλλαγή» του ΠΑΣΟΚ τι καινούργιο θα έφερνε;
Πολλά, στην εποχή ΠΑΣΟΚ, τα μπουζούκια έγιναν «πολιτιστικά» κέντρα, η ρετσίνα ως θαύμα εν Κανά έγινε Chivas-12, τα πεντοχίλιαρα έγιναν «πετσετάκια» γιατί η Porsche να μην γίνει μια «απλή» ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ; Τι άλλο θα βρουν οι διαφημιστές να μας πουν ένα «παραμύθι», λόγω σοσιαλισμού μας αμβλύνθηκαν τα ήθη. Ξεχάσανε βέβαια ότι ο εμπνευστής και ιδρυτής της Ferdinand Porsche έφτιαξε την αυτοκρατορία της «Porsche» στην Γερμανία με τις ευλογίες και τις χρηματοδοτήσεις του Χίτλερ. Ασήμαντες προπαγανδιστικές λεπτομέρειες που φρενάρουν την ανάπτυξη θα πουν κάποιοι. Όπως είπε και Κωνσταντίνος Μητσοτάκης «Σε 10 χρόνια, θα το έχουμε ξεχάσει»
Για να ξεκινήσουμε από εκεί που αρχίσαμε, υπάρχει σκοτεινό παρελθόν, υπάρχει φωτεινό μέλλον αλλά στο ενδιάμεσο όπου όλα «βράζουν», καλλιεργούνται ήθη, συνήθειες, εμμονές, πάθη, παράλληλοι βίοι, τα πάντα ρεί.
Τέλος μερικές «πραγματικά» σοσιαλιστικές διαφημίσεις. Το Skoda που είναι πάντα μια έκπληξη και «σκληρό καρύδι», όπως και το Dacia του 1985 –πριν ακόμη πέσει το «τείχος» του Βερολίνου- ήταν ακόμη η ανατολική πρόκληση, «κρυμμένη» βέβαια στα βουνά και στα λαγκάδια.
Έως ότου το αυτοκίνητο γίνει από υβριδικό, πλήρως ηλεκτρικό και στην συνέχεια ν’ αποκτήσει φτερά και «πούπουλα» και να γίνει drone-car και στο απόμακρο μέλλον ίσως γυαλιστερό UFO, ας βολευτούμε με τα υπάρχοντα.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΒΟΛΟΓΚΑΣ
Πηγή: apotis4stis5.com
